Makine Bakımcısı Ne İş Yapar, Görevleri Nelerdir?
Bir işyerindeki karmaşık olmayan yapıdaki makine ve makine parçalarının onarımını yapan kişiye makine bakımcısı adı verilir. Makine bakımcısının görev tanımları her makinenin özelliğine göre değişse de aslında genel bilgi ve öğrenim düzeyi vardır. Makine ve parçalarının düzenli çalışması için gerekli olan her türlü bakım ve onarımdan sorumlu tutulan kişi makine bakım görevlisidir. Makine bakım sorumlusu olan kişi bir makine hakkındaki gerekli olan teknik ve sistematik olarak bilgi dağarcığına sahip olmalıdır. Görev tanımını özellikleriyle ele almamız gerekecek olursa, bir makine bakımcısı:
- Acil durumlarda uygulanması gereken yöntemleri bilir,
- İş sağlığı ve güvenliği konusunda bilgi sahibidir,
- İş planlamasını yönetir,
- Çalışılan yerin uygunluğunu denetler,
- İşyerindeki makinelerin kurulum öncesi kontrollerini sağlar,
- Kullanılan makinelerin onarımını ve bakımını düzenli olarak sağlar,
- Makinelerin parça değişimlerini ve parça bakımını üstlenir,
- Makine ayarlarını kontrol eder gerekli gördüğü durumda bilgi alır,
- Son kontrolleri gerçekleştirerek işleyişin düzgün olmasından sorumludur.
Belirli eğitimlerden geçtikten sonra yetkinlikleri üzerine sınava tabii tutulan kişi, bu konuda belge alarak görev yapabilir.
Herkes Makine Bakımcısı Olabilir Mi?
Belli bir konuda uzmanlık almayan kişiler devlet destekli belediye kurs ve merkezlerinde eğitim görebilirler. Makine bakımcısı için de aynı durum mümkündür. Peki herkes makine bakımcısı olabilir mi? Bu soru, meslek sahibi olmak isteyen kişiler tarafından merak edilen bir konudur. Makine bakımcısı olmak için eğitim almak problem yaratmasa da belge almadan iş yükümlülükleri yerine getirilemez. Bu belgeye sahip olabilmek için de en az ilköğretim mezunu olmak gereklidir. Gerekli sınavların akabinde makine bakım mesleki yeterlilik sistemine göre belge alabilir konuma gelir. Makine bakım konusunda uzmanlık kazanan kişi karmaşık olmayan makinelerin yağ değişiminden periyodik bakımına kadar her şeyinden sorumludur.
Üniversite düzeyinde eğitim alanların bakım teknikeri olabileceği gibi, mesleki yeterlilik sınavlarından geçerek alınan belge sayesinde iş yapabilme seviyesi elde edilir. Belge alabilmek için belirlenen mesleklerde ana ve alt gruplar vardır. Makine bakımcısı mesleği için de bu sistem grupları vardır. Bu grupları şöyle ifade edebiliriz:
- Meslek Ana Grubu: Sanatkarlar ve İlgili İşlerde Çalışanlar
- Meslek Alt Ana Grubu: Metal İşleme, Makine ve İlgili İşlerde Çalışan Sanatkarlar
- Meslek Grubu: Makine Bakım ve Onarım İşlerinde Çalışanlar
- Meslek Birim Grubu: Tarımsal ve Endüstriyel Makinelerin Bakım ve Onarım İşlerinde Çalışanlar
Genel bir eğitim görülse de yukarıdaki gruplar uzmanlık alanında yoğunlaşmalara göre belirlenebilmektedir. Kişiler belge aldıktan sonra öğrenim gördükleri alanda, uzmanlaşma isteklerine göre ilerlerler. Makine bakımcısı bu alanların birleşimi olarak nitelendirilebilir.
Makine Bakımcısı Seviyeleri Ne Anlama Gelir?
Makine bakımcısı olabilmek için aşamalı sınavlara girmek gerekir. Sınav iki aşama şeklinde yapılır. İlk aşama teorik iken diğer aşama uygulama şeklindedir. Her işin belirli bir uzmanlığa göre nitelik kazandığı gibi makine bakımcısı da görev tanımlarının çeşitliliğine göre seviyelere ayrılır. Seviye grupları üç şekildedir.
Makine Bakımcısı Seviye 3:
Makinelerin aksaklıklarının belirlendiği takdirde bu aksaklıkları gidermeye çalışan, onarım ve bakımları belirli bir ekip içinde yer alarak talimatlar doğrultusunda gerçekleştiren kişilerdir. Teorik ve yetenek sınavlarının ardından Ulusal Yeterlilik talimatlarına göre belge verilir. Daha fazla bilgiye Makine bakımcısı Seviye 3 sayfamızdan ulaşabilirsiniz.
Makine Bakımcısı Seviye 4:
Her çeşit imalat yapan makine ve parçalarının düzeninden sorumlu olan, çalışmasını denetleyen, periyodik bakımından sorumlu olan, iş bölümlerini belirleyen nitelikli eleman seviye 4 olarak belirlenmiştir. Teorik ve yetenek sınavlarının belirlenen aşamalarını, başarıyla tamamlayanlar bu ünvanı almaya hak kazanır. Seviye 3’ten farklı olarak T2 yapılandırılmış sınav da gereklidir.
Makine Bakımcısı Seviye 5:
Seviye 5 olarak nitelendirilen kişi iş sağlığı ve güvenliği konusundaki işyeri kurallarını belirler, iş tanımının gerekliliklerini öne çıkartarak düzen oluşturur. Sınavdaki başarı oran yüzdeleri yine aynı şekilde seviyenin belirlenmesini sağlar. Seviye 4’teki gibi T2 yapılandırılmış sınav, bu seviyede de gereklidir.
Makine bakım onarım oldukça özen gerektiren ve bilinçli şekilde öğrenilmesi gereken bir iş koludur. Uzman olmak hem makinelerin işleyişi hem de güvenlik açısından önem arz eder.
Makine Bakım Alanında Mesleki Yeterlilik Belgesi Nasıl Alınır?
Makine bakım alanı söz konusu olduğunda iş güvenliği ve acil duru yeterliliği de gereklidir. İlk olarak bu meslek grubundan belge almak isteyen adayların kurs alma zorunluluğu belirtilse de son gelişmelerle birlikte sınavlardan başarılı olarak geçen kişi belge almaya hak kazanır. Kurs belgesi zorunlu değildir. İş kapsamında sınavlar gerçekleştirilir:
A Grubu Zorunlu Yeterlilik Birimleri:
Bu grup sınavın zorunlu kısmı olarak söylenebilir. Teorik sınav soruları bu grupta yer alır. Bir kişinin makine bakımcısı olabilmesi için bu gruptan en az %60 başarılı olması gerekmektedir. Teorik olarak makinelerin işleyişine dair, bakıma, iş güvenliğine ve acil durumlardaki davranışlara göre sorular bulunmaktadır. Sorular bu programın soru havuzundan seçilerek sorulmaktadır. İş Sağlığı ve Güvenliği, Çevre ve Kalite A1 kısmının isimlendirmesidir. Seviyelerin hepsi buu kısma girmek ve başarılı olmak zorundadır. Bunun haricinde Seviye 5 grubu A2 Makine Kurulumu sorularından da belirli başarıyı yakalamak zorundadır. A1 sınavı genel olarak şu konuları içerir:
- İş güvenliğine dair ayrıntılar,
- İşyeri bünyesinde koruyucu donanımların bilgisi,
- Uyarı belgeleri, makine kullanım etiket ve belgelemeleri hakkında bilgiler,
- Risklerin belirlenmesi ve olası sorunların önlenme içeriği,
- Acil durum çıkış veya kaçış çözümleri,
- Makineye özel acil durumlar prosedürleri,
- Dönüştürülebilir ürünlerin tarifi,
- Çevresel risklerin hesaplanıp belirlenmesi,
- Bakım işlerinde kalite faktörü,
- Çalışma esnasında oluşabilecek hata ve arzıa tespiti ve ardından çözümü hakkında bilgi ölçmeye yönelik sorular sorulur.
Diğer yandan Seviye 5 için zorunlu olan A2 Makine Kurulumu’na dair sorular da genellikle şu konuları içerir:
- Belirtilen makinenin söküm ve takım işlemleri,
- Sökülen makinenin doğru şekilde taşınması,
- Teknik talimatlara göre uygun konuma makinenin yerleştirilmesi,
- Bağlanma esnasında tesisatın kontrolü,
- Çalışılan çevrede koruma önlemleri,
- Makine operatörüne verilecek bakım bilgisi,
- Kontrol kartlarına işlenmesi gereken kontrol bilgileri,
- Gerçekleşecek olan işin ayrıntısı hakkında nitelik belirten soruların cevaplanması beklenir.
B Grubu Seçmeli Yeterlilik Birimleri:
Belge almak isteyen adayların B Grubu sınavlarından en az bir tanesini başarılı olarak tamamlaması gerekmektedir. B1 Önleyici Bakım olarak adlandırılır. Hem teorik hem de uygulama olarak sorulabilir. Bu kısım şu konuları içerir:
- Makine donanımı ve bakımı,
- Makinelerin çalışma prensipleri ve yağ değiştirme sistemi,
- Güvenlik tedbirleri,
- Çevresel riskli faktörlerin aza indirgenmesi,
- İSG açısından makinelerin uygunluğunun kontrolü,
- Kalite gerekliliklerinin bilinmesi ve uygulanması adaydan beklenir.
B2 Düzeltici Bakım birimi için de hem teorik hem uygulama mevcuttur. Genel olarak anlatmak gerekirse konuları şöyle özetleyebiliriz:
- Makinenin içeriğinin ayrıntılı bilgisi,
- Sızdırmazlık ya da hata konusunda içerik bilgisi,
- Mekanik aksamların bilgisi,
- Çalışma alanının uygunluğu,
- Tesisat bağlantısının test edilmesi gibi konularda başarı beklenir.
Bu birimler dışında Seviye 4 ve 5 için gerekli olan T2 sınavı ise uygulamalı olup bir senaryo üzerinden gidişat beklenir. Belge alacak olan aday, belirlenen sızdırma ya da arıza senaryosu üzerinde sorunun giderme aşamalarını verilenlere göre açıklar. Belirlenen başarı oranına göre sınavlarını tamamlayan adaylar, mesleki yeterlilik belgesi almaya hak kazanır.
